آداب و شرایط

برای‌ استخاره با قرآن ، آداب و شرایطی بیان‌ شده که برخی از آنها به‌شرح زیر است:

مباح‌ بودن کار :

برای رفع تردید در کارهای مباح است، نه در کارهای خیر.^[1]

برای خود :

به‌ گفته علامه مجلسی حدیثی نیست که در آن شخصی به‌ وکالت از دیگری استخاره کرده باشد. بنابراین سزاوارتر آن است که هرکس برای خودش این کار را انجام دهد.^[2]البته او همچنین از سید ابن طاووس نقل کرده که برای دیگری را جایز می‌دانست.^[3]

مشورت :

یعنی پیش از این کار مشورت شود و اگر نتیجه نداد سراغ استخاره رفت.^[4]

مکان :

از نظر شهید اول بهتر است که با دعا در مسجد و حرم‌ها باشد.^[5] در برخی روایات از  حرم امام حسین(ع) سخن آمده است.^[6]

زمان :

 فیض کاشانی در کتاب تقویم المحسنین برای استخاره با قرآن، در هر روز هفته ساعاتی را ذکر کرده است؛‌ اما گفته است ساعات مذکور بین اهل‌ایمان شهرت دارد و در احادیث نیامده است.^[7] به‌ گفته صاحب‌ جواهر، برای نماز استخاره زمان خاصی وجود ندارد.^[8] البته درباره استخاره با قرآن نقل شده که وقت نماز انجام شود.^[9]

عمل کردن :

عمل به استخاره الزام شرعی ندارد، اما بهتر است به آن عمل شود.^[10]

خواندن دعاهای مخصوص،^[11] قرائت برخی از سوره‌های قرآن^[12] و فرستادن صلوات^[13] نیز از آدابی است که پیش از استخاره سفارش شده است.

در لغت :

استخاره در لغت به معنی خواستن بهترین، بهترین خواستن، طلب خیر کردن و نیکویی جستن است.

اما در اصطلاح، عبارت است از نوعی دعا و توکل و توسل به خداوند در انجام امری که خیر و شر آن بر انسان پوشیده است.

از این عنوان در باب صلات به مناسبت ذکر نماز استخاره سخن گفته شده است.
برخی برای آن چهار معنا ذکر کرده‌اند:

۱. درخواست اختیار خیر از خداوند برای بنده.
۲. درخواست آگاهی‌ بخشی بر آنچه خیر است.
۳. درخواست فراهم آمدن آنچه خیر است.
۴. طلب عزم بر آنچه خیر است.

برخی دیگر، دو معنای آخر را به دو معنای اول بازگردانده‌اند.
برخی نیز‌ همۀ معانی را به معنایی که در تعریف آمده است، ارجاع داده‌اند.

ترک واجب و انجام حرام :

استخاره برای ترک واجب و انجام حرام، صحیح نیست، لیکن برای بقیّۀ کارها حتی ترک امر مستحب

یا انجام مکروه در صورت شکّ در بقای رجحان، مستحب و ترک آن، مکروه است.
شیخ مفید می‌گوید: «استخاره کردن (خیر خواستن از خداوند) در امور که از آن نهی شده یا محرم یا در

اداء فرایض درست نیست؛ بلکه استخاره درامور مباح یا برای ترک امر مستحبی به جهت تعارض‌اش با امر مستحب دیگر وارد است.»

در سنت پیامبر (ص) :

طبق حدیثی که در منابع اهل سنت از طریق جابر بن عبدالله و در منابع شیعی توسط حضرت امام جعفر

صادق علیه السلام از رسول اکرم صلوات الله علیه نقل شده است، حضرت پیامبر صلوات

الله علیه به اصحاب خود استخاره می‌آموخته، همان طور که قرآن مجید را تعلیم می‌داده است.

انواع :

استخاره‌ای که پیامبر اکرم صلوات الله علیه تعلیم می‌داده‌اند به صورت نماز و دعا بوده است.

غیر از نمازاستخاره، چند نوع استخارۀ دیگر معمول است مانند استخاره با تسبیح یا موارد دیگر که به اختصار به هر یک اشاره می‌شود.

استخاره با قران :

در مورد استخاره با قران ، سید محسن امین چنین آورده است که پس از نیت، قرآن مجید را می‌گشایند وبه اولین آیه‌ای که در اولین

سطر صفحه دست راست می‌آید می‌نگرند. اگر مضمون آیه حاکی از رحمت یا امر به خیر یا نظایر آن بود،

باید کار مورد نظر را انجام داد واگر آیه حاکی از غضب یا نهی از شری یا امر به عقوبتی و نظایر آن بود خوب نیست.

آداب :

در آداب آن، رو به قبله بودن و انگشتر عقیق یا نقش محمد صلوات الله علیه و علی علیه السلام ‌در دست داشتن و سخن نگفتن شرط است.
نیز غسل یا وضو داشتن هنگام استخاره، انجام در زمان و مکان مقدس مانند روز جمعه و مسجد و مشاهد مشرفه،

به ویژه نزد قبر امام حسین علیه السّلام، رو به قبله بودن، سخن نگفتن در بین استخاره و شرط کردن

عافیت در آنچه که خداوند برای او اختیار می‌کند و رعایت سایر آنچه که در استجابت دعا مؤثّر است، از آداب استخاره شمرده شده است.
همچنین هرگاه استخاره خوب نیاید فرد نباید ان را با کراهت بپذیرد، بلکه باید به درگاه خداوند شکر و بر او توکل نماید.

نیابت :

عنوان نیابت در این کار در کلمات بسیاری از فقها نیامده است.
برخی نیز که متعرّض مسأله شده‌اند، با اعتراف به نبودن روایت صریح بر جواز آن، به

اطلاقات ادلّۀ وکالت برای جواز آن استناد کرده‌اند؛ هر چند برخی دیگر بر آن اشکال گرفته‌اند.